|
1920 r.
Przychodzi na świat w
zasymilowanej rodzinie żydowskiej. |
1938 r. Po maturze wyjeżdża do
Paryża studiować architekturę. W stolicy Francji poznał
amerykański jazz i zafascynował sie zachodnią kulturą popularną.
Klepał biedę. |
1939 r. Wybuch wojny zastał go
na wakacjach w Warszawie. Aby uciec przed Niemcami, schronił się
w Wilnie. |
1940 r. Po zajęciu Wilna przez
Armię Czerwoną podjął pracę w "Prawdzie Komsomolskiej". Był
redaktorem działu sportowego i dodatku młodzieżowego "Prawda
Pionierska". Ten epizod ukrywał do końca zycia. |
|
1942 r. Aresztowany przez NKWD
i pod zarzutem współpracy z polskim podziemiem skazany na osiem
lat. Gdy Niemcy zaatakowały ZSRR, zbiegł z transportu i z
dokumentami na fałszywe nazwisko wyjechał na roboty do Rzeszy.
Pracował m.in. jako robotnik kolejowy, kelner, kreślarz i
marynarz. Został złapany i osadzony w obozie koncentracyjnym
niedaleko Oslo. |
1946 - 49. Wraca do Polski już
jako korespondent Polpressu. Angażuje się w akcje społeczne,
pisze o sporcie w "Expresie Wieczornym". Dla "Przekroju"
przeprowadza wywiad z Pisassem. Debiutuje opowiadaniami "Hotel
Ansgar". |
1950 - 53. Zostaje wyrzucony z
"Przekroju", gdy krytykuje radzieckich sędziów turnieju
bokserskiego. Schronienie znalazł w "Tygodniku Powszechnym" - do
czasu aż został on zamknięty po odmowie publikacji nekrologu
Stalina. |
1954 - 55. Chude lata.
Oficjalnie bezrobotny. W dzienniku zanotował: "Chandra, dodupizm
i poczucie klęski. Prywatny katastrofizm. . Mam blisko 34 i
gniję". W 1955 r. żeni się ze studentką ASP Małgorzatą
Rubel-Żurowską. |
| 1956
r. Publikuje powieść "Zły". Dwudziestotysięczny
nakład rozszedł się na pniu. Premier Józef Cyrankiewicz wręczył
mu talon na samochód, a milicja zapraszała na odczyty o
chuligaństwie. |
1957 r. Opublikował zbiór
opowiadań "gorzki smak czekolady Lucullus" oraz eseistyczną
książkę "U brzegów jazzu". Nowy Orlean zobaczył na własne oczy
dopiero dziewięć lat później. Staje się czołowym promotorem
jazzu w kraju. |
1961 r. Ukazuje się powieść
"Filip" w dziesięciotysięcznym nakładzie. Ale ma coraz większe
trudności z publikowaniem: powieść "Siedem dalekich rejsów"
cenzura odrzuciła, a PIW zwlekał z drukiem "Życia towarzyskiego
i uczuciowego". |
1965 r. Decyduje się wyjechać z
Polski. Zostawił w kraju drugą żonę, Barbarę Hoff. Rozwiodą się
korespondencyjnie. Objechał zachodnią Europę, w Paryżu poznał
Jerzego Giedroycia, w Izraelu odwiedził matkę. |
|
1966 r. Dzięki stypendium
Departamentu Stanu przypłynął do USA. W mieszkaniu w Harlemie
notuje: "Moja sytuacja: 1.stary 2.biedny 3.mądry 4.w tym
zasranym mieszkaniu z robakami. A oni Dylany w limuzynach,
imbecyle zarabiają miliony. |
1967 r. Złoty rok. "New Yorker"
drukuje jego "Dziennik amerykański", a Tyrmand wchodzi w obieg
amerykańskiego życia intelektualnego. Instytut Literacki
Giedroycia publikuje "Życie towarzyskie i uczuciowe" oraz esej
"Porachunki osobiste". |
1968 r. Pisze artykuł, w którym
ogłasza, że zrzeka się polskiego obywatelstwa w geście protestu
przeciw udziałowi polskich wojsk w stłumieniu Praskiej Wiosny. |
1969 r. Tyrmand coraz częściej
przejawia nieprzejednaną postawę ideologiczną, m.in. paryską
"Kulturę" uznał za skrzydło Nowej Lewicy. Giedroyć: "Niech Pan
pójdzie do psychoanalityka by wziąć się do swej chorej wyobraźni
i komleksów". |
|
1970 r. Ukazują się "Zapiski
dyletanta" zawierające głównie teksty pisane dla "New Yorkera".
Tyrmand otrzymuje list od 23-letniej studentki Yale Mary Ellen
Fox. Wkrótce zostają parą, mimo sprzeciwu jej rodziców". |
1971 r. Ślub Tyrmandów. "New
Yorker" wciąż płaci za teksty, ale ich nie drukuje. W następnym
roku współpraca wygasa. Tyrmand pracuje nad anglojęzycznymi
powieściami, dla których nigdy nie znalazł wydawcy, choć
cyzelował zdania do śmierci. |
1972 r. Odrzucone przez "New
Yorkera" "Zapiski o życiu w komunizmie" ukazały się jako
"Spółdzielnia produkcyjna środków antykoncepcyjnych im. Róży
Luksemburg", a następnie w Londynie jako "Cywilizacja
komunizmu". |
1973 - 78. W londyńskich
"Wiadomościach" opublikował fragmenty "Dziennika 1954". W tym
konkurencyjnym wobec paryskiej "Kultury" ośrodku emigracji
znalazł przychylną redakcję, lecz i tak pisywał rzadko. |
|
1976 r. Po latach zastoju
opublikował esej "Raj mass mediów". Tyrmandowie przenoszą się do
Rockfordu. Tyrmand zostaje wiceprezesem The Rockford College
Conservative Institute, który ma być ostoją tradycyjnych
wartości. |
1977 r. Ukazał się pierwszy
numer redagowanego przez Tyrmanda magazynu kulturalnego "Chronicles
of Culture", w którym skrytykował "liberalną kulturę": od filmów
Coppoli, przez muzykę Dylana, po książki Vonneguta i dzieła
Warhola. |
1980 r. Publikacja "Dziennika
1954" w Londynie. Wzbudza entuzjazm w kraju za sprawą
drugoobiegowych edycji. W "WSJ" pisze artykuł o strajkach w
Gdańsku. Richard Nixon ogłosił, że to najlepsza analiza sytuacji
w Polsce, jaką czytał. |
1981 r. Leopold i Ellen zostają
rodzicami bliżniaków. Rok póżniej kartkę urodzinową dzieciom
przysłał Ronald Reagan. Tyrmand znalazł się w delegacji
prezydenta USA do Chin. Na bilecie lotniczym naszkicował projekt
konserwatywnej nagrody kulturalnej konkurencyjnej wobec Nobla i
Pulitzera. Dwa lata później powołuje do życia Ingersoll Prizes
in Literature and the Humanities. Pierwszymi laureatami zostają
Jorge Luis Borges i James Burngham. |
|
1984 r. Ukazuje się książka
"Szkaradni piękni ludzie. Eseje o kulturze liberalnej".
|
1985 r. Reprint "Złego" wydany
siłami młodej polskiej emigracji, dla której Tyrmand to postać
kultowa. Druku "Filipa" już nie doczekał - 19 marca zmarł na
zawał serca w Miami podczas wakacji. Został pochowany w Pinelawn
na Long Island. |
|
|
źródło : Książki.
Magazyn do czytania. Nr 1, luty 2020 |
